A pregação de Boaventura de Bagnoregio: sermões e exemplum da memória de Francisco de Assis (1255-1262).

  • Maurício Alves Carrara Universidade Federal Fluminense - UFF
Palavras-chave: Institucionalização menorita, frades menores, pregação franciscana.

Resumo

Este trabalho objetiva o estudo das representações de São Francisco através dos sermões de Boaventura de Bagnoregio pronunciados entre 1255 e 1262 em Paris. Durante a formação dos menores, até os anos de 1260, as representações de Francisco se modificaram em cada conjuntura vivida pela Ordem. Os trabalhos teológicos, hagiográficos, apologéticos e os sermões de Boaventura serviram para os frades como unificadores do sentido de pertencimento à Ordem dos Frades Menores. Nos sermões de Boaventura são representadas ideações sobre o santo fundador que são vias interpretativas sobre o seu significado teológico e místico para a memória coletiva minorita.

Downloads

Não há dados estatísticos.

Biografia do Autor

Maurício Alves Carrara, Universidade Federal Fluminense - UFF

Graduado em História pela Universidade Federal de São João del Rei - UFSJ. Mestre em História (Cultura e Identidade) pela UFSJ com a dissertação "A questão filosófica do 'indivíduo singular' no campo do saber universitário medieval - o caso de João Duns Scotus (c.1285-1308)". Doutor em História pela Universidade Federal Fluminense - UFF com a tese: " As muitas faces de Franciscisco: Memória e representações (séculos XII e XIII)". Interesses pela área de Idade Média Central, Teoria da História, Mémória, Filosofia Medieval no campo da Universidade do século XIII e História da Ordem dos Frades Menores.

Referências

Fontes Primárias

DENIFLE, Henricus et alii. Chartularium Universitatis Parisiensis. Tomus I. Paris: Ex Typis Fratrum Delalain Via a Sorbone Dicta, 1889.

DOCTORIS SERAPHICI S. BONAVENTURAE OPERA OMINIA. Issu et auctoritate David Fleming. Tomus IX. Florentia. Ad Claras Aquas(Quaracchi) – Ex Typographia Collegii S. Bonaventurae, 1950.

DOCTORIS SERAPHICI S. BONAVENTURAE LEGENDA MAIOR S. FRANCISCI. In: ANALECTA FRANCISCANA SIVE CHRONICA ALIAQUE VARIA DOCUMENTA AD HISTORIAM FRATRUM MINORUM. Spectantia edita a patribus collegii S. Bonaventurae adiuvantibus aliis eruditis viris. Tomus X Legendae S. Francisci Assisiensis saeculis XIII et XIV conscriptae. Claras Aquas, Florentiae, Quaracchi- Firenze, Typographia Collegii S. Bonaventurae, p. 557-652, 1926-1941.

BULLARIUM FRANCISCANUM. Romanorum Pontificum constitutiones, epistolas, ac diplomata continens tribos ordinibus minorum, clarissarum et poenitentium: ab Honorio III ad Innocentium VI. Aprobatur Fr. Joannis Baptistae Constantii studii et labore Fr. Joannis Hyacintthi Sbaraleae. Romae: Tipis Sacrum Congregationis de Propaganda Fidei, 1759/1983.

SAINT BONAVENTURE, The disciple and the master: St Bonaventure sermons on St Francis of Assisi. Translated and edited with an Introduction by Eric Doyle. Chicago: Franciscan Herald Press, 1983.

SÃO FRANCISCO DE ASSIS. TESTAMENTO. In: FONTES FRANCISCANAS E CLARIANAS. Tradução de Celso Márcio Teixeira (et al.) Apresentação de Sérgio M. Dal Moro. Petrópolis, Vozes, p. 188-191, 2004.

TESTAMENTUM SANCTI FRANCISCI ASSISIENSIS. Opuscula Sancti Patris Francisci Assisiensis. Biblioteca Franciscana Ascetica Medii Aevi Tomus XII. Roma: Editionis Collegii Bonaventurae ad Claras Aquas Grottaferrata, p. 305-326, 1978.

Bibliográfia

BEAULIEU, M. A. Pregação. In: LE GOFF, Jacques; SCHMITT, Jean-Claude. Dicionário Temático do Ocidente Medieval. Vol. II. Tradução de Hilário Franco Júnior. Bauru: Edusc, p. 367-376, 2006.

BOUGEROL, Jacques G. Introducción a San Buenaventura. Versión española de José Carrillo. Madrid: Biblioteca de los autores cristianos, 1984.

BREMOND, Claude; LE GOFF, Jacques & SCHMITT, Jean-Claude. L’exemplum. Fasc. 40. BREPOLS. Turnhout-Belgium: Typologie des Sources du Moyen Âge Occidental, 1996.

BROOKE, Rosalind B. Early Franciscan Government: Elias to Bonaventure. Cambridge Studies in medieval life, Vol. III. Cambridge: Cambridge University Press, 1959.

CARRARA, Maurício Alves. A representação externa da Ordem dos frades menores: os debates entre Boaventura de Bagnoregio e William de Saint-Amour (c.1250-1257). In: Roda da Fortuna, Revista Eletrônica sobre Antiguidade e Medievo. Volume 9, Número 1, p. 398-429, 2020.

Disponível em: https://a615a5e5-c98d-48ce-95fc-4c6127dff938.filesusr.com/ugd/3fdd18_e1b38163601b4c349445b329609feff6.pdf . Acesso em 29 julho de 2020.

CHARTIER, Roger. Defesa e ilustração da noção de representação. In: Fronteiras. Dourados, MS, v.13, n°24, p.15-29, Jul./Dez. 2011.

___. A história ou a leitura do tempo. Trad. Cristina Antunes. 2ª edição. Belo Horizonte: Autêntica Editora, 2010.

CHAVERO BLANCO, Francisco. “Discite a me”. El Sermo V de santo Francisco y la teología de san Buenaventura. Carthaginensia Revista de Estudios e Investigación Universidad de Murcia. Volumen XVI, Julio-Diciembre, Número 30, p.275-322, 2000.

COMBA, Júlio. Gramática Latina. 5° edição revista e atualizada. São Paulo: Editora Salesiana, 2004.

DANIEL, E. Randolph. Simbol or Model? St Bonaventure uses of Saint Francis. In: CHAVERO BLANCO, Francisco de Asís. Bonaventuriana: Miscelanea in onore di Jacques Guy Bougerol – OFM. Volume 1. Bibliotheca Pontificii Athenaei Antoniani. Roma: Edizioni Antonianum, p. 55-62, 1988.

DE LA BORBOLLA, Angeles García. Algunas consideraciones sobre la predicación medieval a partir de la hagiografia mendicante. EREBEA – Revista de humanidades y Ciencias Sociales. N° 1, p. 57-82, 2011.

DESBONNETS, Théophile. Da intuição à instituição. Tad. Frei Hugo D Baggio. Petrópolis: CEFEPAL, 1987.

DOYLE, Eric. Preface. In: SAINT BONAVENTURE, The disciple and the master: St Bonaventure sermons on St Francis of Assisi. Translated and edited with an Introduction by Eric Doyle. Chicago: Franciscan Herald Press, p. XV-XVIII, 1983.

FALBEL, Nachman. Os Espirituais Franciscanos. Coleção Estudos 146. São Paulo. EDUSP; FAPESP; Perspectiva, 1995.

FORTES, Carolina Coelho. “Societas studii”: a construção da identidade e os estudos dos frades pregadores do século XIII. Tese (Doutorado) – Universidade Federal Fluminense – Instituto de Ciências Humanas e Filosofia - Departamento de História, 2011. Disponível em http://www.historia.uff.br/stricto/td/1344.pdf. Acesso em 13 abr. 2012.

GILSON, Étienne. La Filosofía de San Buenaventura. Colección Thau. Buenos Aires: Ediciones Desclée de Brouwer, 1948.

MERLO, Giovanni Grado. Em nome de São Francisco: a história dos Frades Menores e do Franciscanismo até o século XVI. Trad. Ary Pintarelly. Petrópolis: Vozes/FFB, 2005.

MOORMAN, John. A history of the Franciscan order: from origins to the year 1517. Chicago: Franciscan Heral Press, 1988.

NAVAS, José Luís Parada. Teologia moral e política. In: MERINO, José Antônio & FRESNEDA, Francisco Matínez (orgs). Manual de Teologia Franciscana. Tradução de Celso Márcio Teixeira. Petrópolis: Vozes, p. 411-463, 2005.

PARIS, Gretien de. Histoire de La Fondation & de l’évolution de l’Ordre dês Frères Mineurs au XIIIe siècle. Gembloux/Paris: Société ET Librairie S. François d’Assise/ Libraire J. Duculot Éditeur, 1928.

SARAIVA, F. R. dos Santos. Novíssimo dicionário Latino-Português: Etimológico, Prosódico, Histórico, Geográfico, Mitológico, Biográfico etc. 12ª edição. Belo Horizonte/Rio de Janeiro: Livraria Garnier, 2006.

ROEST, Bert. Reading the book of history: Intellectual context and educational functions of Franciscan historiography 1226 - ca.1350. Gronigen: Regensboog, 1996.

SENOCAK, Neslihan. The poor and perfect: the raise of learning in the Franciscan Order, 1209-1310. Ithaca/London: Cornell University Press, 2012.

VAUCHEZ, André. Francis of Assisi: life and afterlife. Translated by Michael Cusato. New Haven/London: Yale University Press, 2012.

___. Fim dos tempos. In: VAUCHEZ, André; GRÉMION, Catherine; MADELIN, Henri. Cristianismo: dicionário dos tempos, dos lugares e das figuras. Trad. Abner Chiqueri. Rio de Janeiro: Forense, p. 163, 2013.

Publicado
2022-04-15
Como Citar
Carrara, M. A. (2022). A pregação de Boaventura de Bagnoregio: sermões e exemplum da memória de Francisco de Assis (1255-1262). Dialogos, 26(1), 195-218. https://doi.org/10.4025/dialogos.v26i1.55565