A pregação de Boaventura de Bagnoregio: sermões e exemplum da memória de Francisco de Assis (1255-1262).
Resumo
Este trabalho objetiva o estudo das representações de São Francisco através dos sermões de Boaventura de Bagnoregio pronunciados entre 1255 e 1262 em Paris. Durante a formação dos menores, até os anos de 1260, as representações de Francisco se modificaram em cada conjuntura vivida pela Ordem. Os trabalhos teológicos, hagiográficos, apologéticos e os sermões de Boaventura serviram para os frades como unificadores do sentido de pertencimento à Ordem dos Frades Menores. Nos sermões de Boaventura são representadas ideações sobre o santo fundador que são vias interpretativas sobre o seu significado teológico e místico para a memória coletiva minorita.
Downloads
Referências
Fontes Primárias
DENIFLE, Henricus et alii. Chartularium Universitatis Parisiensis. Tomus I. Paris: Ex Typis Fratrum Delalain Via a Sorbone Dicta, 1889.
DOCTORIS SERAPHICI S. BONAVENTURAE OPERA OMINIA. Issu et auctoritate David Fleming. Tomus IX. Florentia. Ad Claras Aquas(Quaracchi) – Ex Typographia Collegii S. Bonaventurae, 1950.
DOCTORIS SERAPHICI S. BONAVENTURAE LEGENDA MAIOR S. FRANCISCI. In: ANALECTA FRANCISCANA SIVE CHRONICA ALIAQUE VARIA DOCUMENTA AD HISTORIAM FRATRUM MINORUM. Spectantia edita a patribus collegii S. Bonaventurae adiuvantibus aliis eruditis viris. Tomus X Legendae S. Francisci Assisiensis saeculis XIII et XIV conscriptae. Claras Aquas, Florentiae, Quaracchi- Firenze, Typographia Collegii S. Bonaventurae, p. 557-652, 1926-1941.
BULLARIUM FRANCISCANUM. Romanorum Pontificum constitutiones, epistolas, ac diplomata continens tribos ordinibus minorum, clarissarum et poenitentium: ab Honorio III ad Innocentium VI. Aprobatur Fr. Joannis Baptistae Constantii studii et labore Fr. Joannis Hyacintthi Sbaraleae. Romae: Tipis Sacrum Congregationis de Propaganda Fidei, 1759/1983.
SAINT BONAVENTURE, The disciple and the master: St Bonaventure sermons on St Francis of Assisi. Translated and edited with an Introduction by Eric Doyle. Chicago: Franciscan Herald Press, 1983.
SÃO FRANCISCO DE ASSIS. TESTAMENTO. In: FONTES FRANCISCANAS E CLARIANAS. Tradução de Celso Márcio Teixeira (et al.) Apresentação de Sérgio M. Dal Moro. Petrópolis, Vozes, p. 188-191, 2004.
TESTAMENTUM SANCTI FRANCISCI ASSISIENSIS. Opuscula Sancti Patris Francisci Assisiensis. Biblioteca Franciscana Ascetica Medii Aevi Tomus XII. Roma: Editionis Collegii Bonaventurae ad Claras Aquas Grottaferrata, p. 305-326, 1978.
Bibliográfia
BEAULIEU, M. A. Pregação. In: LE GOFF, Jacques; SCHMITT, Jean-Claude. Dicionário Temático do Ocidente Medieval. Vol. II. Tradução de Hilário Franco Júnior. Bauru: Edusc, p. 367-376, 2006.
BOUGEROL, Jacques G. Introducción a San Buenaventura. Versión española de José Carrillo. Madrid: Biblioteca de los autores cristianos, 1984.
BREMOND, Claude; LE GOFF, Jacques & SCHMITT, Jean-Claude. L’exemplum. Fasc. 40. BREPOLS. Turnhout-Belgium: Typologie des Sources du Moyen Âge Occidental, 1996.
BROOKE, Rosalind B. Early Franciscan Government: Elias to Bonaventure. Cambridge Studies in medieval life, Vol. III. Cambridge: Cambridge University Press, 1959.
CARRARA, Maurício Alves. A representação externa da Ordem dos frades menores: os debates entre Boaventura de Bagnoregio e William de Saint-Amour (c.1250-1257). In: Roda da Fortuna, Revista Eletrônica sobre Antiguidade e Medievo. Volume 9, Número 1, p. 398-429, 2020.
Disponível em: https://a615a5e5-c98d-48ce-95fc-4c6127dff938.filesusr.com/ugd/3fdd18_e1b38163601b4c349445b329609feff6.pdf . Acesso em 29 julho de 2020.
CHARTIER, Roger. Defesa e ilustração da noção de representação. In: Fronteiras. Dourados, MS, v.13, n°24, p.15-29, Jul./Dez. 2011.
___. A história ou a leitura do tempo. Trad. Cristina Antunes. 2ª edição. Belo Horizonte: Autêntica Editora, 2010.
CHAVERO BLANCO, Francisco. “Discite a me”. El Sermo V de santo Francisco y la teología de san Buenaventura. Carthaginensia Revista de Estudios e Investigación Universidad de Murcia. Volumen XVI, Julio-Diciembre, Número 30, p.275-322, 2000.
COMBA, Júlio. Gramática Latina. 5° edição revista e atualizada. São Paulo: Editora Salesiana, 2004.
DANIEL, E. Randolph. Simbol or Model? St Bonaventure uses of Saint Francis. In: CHAVERO BLANCO, Francisco de Asís. Bonaventuriana: Miscelanea in onore di Jacques Guy Bougerol – OFM. Volume 1. Bibliotheca Pontificii Athenaei Antoniani. Roma: Edizioni Antonianum, p. 55-62, 1988.
DE LA BORBOLLA, Angeles García. Algunas consideraciones sobre la predicación medieval a partir de la hagiografia mendicante. EREBEA – Revista de humanidades y Ciencias Sociales. N° 1, p. 57-82, 2011.
DESBONNETS, Théophile. Da intuição à instituição. Tad. Frei Hugo D Baggio. Petrópolis: CEFEPAL, 1987.
DOYLE, Eric. Preface. In: SAINT BONAVENTURE, The disciple and the master: St Bonaventure sermons on St Francis of Assisi. Translated and edited with an Introduction by Eric Doyle. Chicago: Franciscan Herald Press, p. XV-XVIII, 1983.
FALBEL, Nachman. Os Espirituais Franciscanos. Coleção Estudos 146. São Paulo. EDUSP; FAPESP; Perspectiva, 1995.
FORTES, Carolina Coelho. “Societas studii”: a construção da identidade e os estudos dos frades pregadores do século XIII. Tese (Doutorado) – Universidade Federal Fluminense – Instituto de Ciências Humanas e Filosofia - Departamento de História, 2011. Disponível em http://www.historia.uff.br/stricto/td/1344.pdf. Acesso em 13 abr. 2012.
GILSON, Étienne. La Filosofía de San Buenaventura. Colección Thau. Buenos Aires: Ediciones Desclée de Brouwer, 1948.
MERLO, Giovanni Grado. Em nome de São Francisco: a história dos Frades Menores e do Franciscanismo até o século XVI. Trad. Ary Pintarelly. Petrópolis: Vozes/FFB, 2005.
MOORMAN, John. A history of the Franciscan order: from origins to the year 1517. Chicago: Franciscan Heral Press, 1988.
NAVAS, José Luís Parada. Teologia moral e política. In: MERINO, José Antônio & FRESNEDA, Francisco Matínez (orgs). Manual de Teologia Franciscana. Tradução de Celso Márcio Teixeira. Petrópolis: Vozes, p. 411-463, 2005.
PARIS, Gretien de. Histoire de La Fondation & de l’évolution de l’Ordre dês Frères Mineurs au XIIIe siècle. Gembloux/Paris: Société ET Librairie S. François d’Assise/ Libraire J. Duculot Éditeur, 1928.
SARAIVA, F. R. dos Santos. Novíssimo dicionário Latino-Português: Etimológico, Prosódico, Histórico, Geográfico, Mitológico, Biográfico etc. 12ª edição. Belo Horizonte/Rio de Janeiro: Livraria Garnier, 2006.
ROEST, Bert. Reading the book of history: Intellectual context and educational functions of Franciscan historiography 1226 - ca.1350. Gronigen: Regensboog, 1996.
SENOCAK, Neslihan. The poor and perfect: the raise of learning in the Franciscan Order, 1209-1310. Ithaca/London: Cornell University Press, 2012.
VAUCHEZ, André. Francis of Assisi: life and afterlife. Translated by Michael Cusato. New Haven/London: Yale University Press, 2012.
___. Fim dos tempos. In: VAUCHEZ, André; GRÉMION, Catherine; MADELIN, Henri. Cristianismo: dicionário dos tempos, dos lugares e das figuras. Trad. Abner Chiqueri. Rio de Janeiro: Forense, p. 163, 2013.
Copyright (c) 2022 Diálogos

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
DECLARAÇÃO DE ORIGINALIDADE E CESSÃO DE DIREITOS AUTORAIS
Declaro que o presente artigo é original, não tendo sido submetido à publicação em qualquer outro periódico nacional ou internacional, quer seja em parte ou em sua totalidade. Declaro, ainda, que uma vez publicado na revista DIÁLOGOS, editada pela Universidade Estadual de Maringá, o mesmo jamais será submetido por mim ou por qualquer um dos demais co-autores a qualquer outro periódico. Através deste instrumento, em meu nome e em nome dos demais co-autores, porventura existentes, cedo os direitos autorais do referido artigo à Universidade Estadual de Maringá e declaro estar ciente de que a não observância deste compromisso submeterá o infrator a sanções e penas previstas na Lei de Proteção de Direitos Autorias (N. 9609, de 19/02/98).
STATEMENT OF ORIGINALITY AND COPYRIGHT CESSION
I declare that the present article is original, has not been submitted for publishing on any other national or international journal, neither partly nor fully. I further declare that, once published on DIÁLOGOS journal, edited by the State University of Maringá, it will never be submitted by me or by any of the other co-authors to another journal. By means of this instrument, on my behalf and on behalf of the other co-authors, if any, I waive the copyright of said article to the State University of Maringá and declare that I am aware that non-compliance with this commitment will subject the violator to sanctions and penalties set forth in the Copyright Protection Law (No 9609, of 19/02/98).